Η ΜΑΝΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΦΑΓΟΥ

- Πρέπει, κυρία μου, πρέπει, να βρείτε τρόπο να συνεργαστείτε με τον πρώην σύζυγο για το χατίρι του παιδιού σας. Σας έχει ανάγκη και τους δυο, είπε η δασκάλα. Σίγουρη πως κάνει το σωστό και το πρέπον και σύμφωνα με τα κιτάπια της παιδαγωγικής. 

Η γυναίκα που ως εκείνη την ώρα άκουγε με το κεφάλι κατεβασμένο, πετάχτηκε απότομα όρθια. Στα μάτια της έτρεχαν δάκρυα. Και η φωνή της έκανε τα τζάμια να τρίξουν:

- Μου ζητάτε να βγει ο ήλιος από τη δύση! 

Αυτό μόνο. Και έφυγε τρέχοντας βροντώντας την πόρτα της αίθουσας.

Πέρασαν μήνες και η μάνα άφαντη. Άφαντος έτσι κι αλλιώς και ο πατέρας που έχοντας πλέον το διαζύγιο στην τσέπη είχε ξεκινήσει μια άλλη ζωή και σημασία δεν έδινε ούτε για την πρώην σύζυγο μα ούτε και για το παιδί. Το παιδί του.

Και όμως οι ειδικοί ήταν απόλυτοι στην περίπτωση του μικρού. Βαριά κατάσταση που επιβάλλει άριστες συνθήκες διαπαιδαγώγησης και από το σχολείο και από το σπίτι για να υπάρξει έστω και μικρή βελτίωση. Ο πατέρας είχε τη δική του άποψη. Φταίει η μάνα. Αυτή είναι η τρελή και έχει τρελάνει και το παιδί. Δεν έχει τίποτε ο μικρός!

Εδώ που τα λέμε δεν ήταν ο μόνος που τα έλεγε αυτά. Πως η μάνα φταίει και δεν είναι στα καλά της. Μόνο που λέει και η παροιμία πως απέξω απ’ το χορό πολλά τραγούδια ξέρουμε. Μια χαρά παιδιά μεγαλώνουμε και πολλές φορές μας τρελαίνουν με τα καμώματά τους. Πού να σου τύχει και παιδί με προβλήματα; Αλλά και πού να τύχει άνθρωπος να συμμεριστεί το Γολγοθά του διπλανού του; Όταν ακόμη και οι ίδιοι οι γονείς λυγίζουν μπρος σε δύσκολες καταστάσεις των παιδιών και επιλέγουν να τα εγκαταλείψουν στην τύχη τους με τον ένα ή τον άλλο τρόπο; Κι όχι μόνο οι πατεράδες μα και οι μανάδες! Βρέθηκε μάλιστα κάποτε ένας σκηνοθέτης που έκανε ταινία το προσωπικό του δράμα. Για το παιδί του που γεννήθηκε με αυτισμό και τη γυναίκα του που δεν άντεξε το βάρος και έφυγε από το σπίτι.*

Παλιότερα είχαν και τη λύση του καιάδα. Έτσι και γεννιόταν το παιδί με πρόβλημα, το πέταγαν! Και γεννοβολούσαν άλλα παιδιά να συμπληρώσουν το κενό και να ικανοποιήσουν το ένστικτο της διαιώνισης του είδους! Αργότερα που ο καιάδας καταργήθηκε, γονείς και κοινωνία βρήκαν νέους τρόπους να ξεφορτώνονται τους ενοχλητικούς και το πρόβλημα. Με … πολιτισμένους τρόπους. Το διαζύγιο ένας από αυτούς. Τα ειδικά σχολεία ένας ακόμη.

Να όμως που και τα ειδικά σχολειά μπήκαν κάποια στιγμή στο χρονοντούλαπο της ιστορίας. Κι άρχισαν στα … κανονικά σχολεία να σκάνε μύτη και πιτσιρίκια με ειδικές ανάγκες και στη μάθηση και στη συμπεριφορά ή και με προβλήματα σωματικά. Τρομοκρατήθηκαν οι δάσκαλοι, που βρέθηκαν απροετοίμαστοι να αντιμετωπίσουν τη νέα κατάσταση. Τρομοκρατήθηκαν και οι γονείς των άλλων παιδιών. Για τις επιπτώσεις στα δικά τους βλαστάρια. Τα υγιή! και έξυπνα. και με καλούς τρόπους συμπεριφοράς!

Και στη μέση του χάους το ίδιο το παιδί. Το ανήμπορο. Αντιμέτωπο με βλέμματα εχθρικά, ένα μαύρο πρόβατο που κανείς δεν το ήθελε. Κι όλοι, ακόμη και στο σπίτι πολλές φορές, το θεωρούσαν και ένοχο.

Η δασκάλα τα ήξερε όλα αυτά. Ήξερε με τι έχει να παλέψει. Κι ήξερε και τι είχε προηγηθεί στο σχολείο τα προηγούμενα χρόνια. Συνεδριάσεις επί συνεδριάσεων του προσωπικού με θέμα το συγκεκριμένο παιδί. Ξεκινώντας από την πρώτη μέρα της χρονιάς που κανείς δάσκαλος δεν ήθελε να πάρει την τάξη του. Κι όποιος του καθόταν ο λαχνός, την επόμενη χρονιά πανηγύριζε γιατί είχε ξοφλήσει το επαχθές καθήκον. Κι έπειτα άρχιζαν οι συνεδριάσεις για τους τραυματισμούς των άλλων παιδιών, για τα παράπονα του εκάστοτε δασκάλου πως δεν μπορεί να κάνει μάθημα, για την εκδρομή που δε θα μπορούσαν να τον πάρουν μαζί, για τις διαμαρτυρίες των γονιών των συμμαθητών του πως έμενε πίσω η τάξη… Ένα πρόβλημα δίχως λύση. Κι ένας διαρκής πονοκέφαλος για το σχολείο.

Εκείνη λοιπόν τα ήξερε. Και δε χρειάστηκε λαχνός για να πάρει την τάξη. Το ζήτησε μόνη της. Τρέλα; Ναι, τρέλα. Ήθελε λέει να δοκιμάσει τις δυνάμεις της! Μόνο που δεν ήξερε τι την περιμένει. Και πόσο βαθύ ήταν το πρόβλημα. Όχι του παιδιού. Το πρόβλημα των άλλων με το παιδί.

Το ξέσπασμα της μάνας απλώς ξεσκέπασε την αρχή του μίτου. Κι όταν πέρασε και το καλοκαίρι και μπήκε η νέα χρονιά, και η μάνα ηρέμησε και ξαναεμφανίστηκε, τότε ξεκίνησε να ξετυλίγεται το κουβάρι. Το χιλιομπερδεμένο.

Στη νέα τους συνάντηση η μάνα κουβάλησε ένα τσαλακωμένο χαρτί και το άπλωσε μπροστά στη δασκάλα. «Διαβάστε», της είπε. Και η δασκάλα διάβασε:

«Μάνα του ανθρωποφάγου»!!! έτσι ξεκινούσε το σημείωμα. Και κατονόμαζε και το παιδί, μάνα του τάδε του ανθρωποφάγου! Και συνέχιζε με ύφος ανάλογο. Στολίζοντας τη μάνα με χίλιες βρισιές και απειλές και ζητούμενο να πάρει το παιδί της και να το πάει σε άλλο σχολείο. Υπογραφή πουθενά. Ανώνυμον!

- Τι είναι αυτό; ρώτησε τη μάνα. 

- Αυτό το βρήκα στην τσάντα του παιδιού μου, εξήγησε η μάνα, όταν ήταν πρώτη δημοτικού. Ποιος το έγραψε ιδέα δεν έχω. Μπορεί γονιός, μπορεί και … δάσκαλος! 

Μπορεί και δάσκαλος! Πώς να την αμφισβητήσει τη μάνα; Δεν ήξερε, δεν είχε ακούσει τα χειρότερα και από τους δασκάλους; Δεν είχε ειπωθεί και σε συνεδρίαση η πρόταση να διώξουν το παιδί; Αλλά και πάλι δεν μπορούσε να πιστέψει ότι εκπαιδευτικός θα έκανε κάτι τέτοιο. Όχι που είναι καλύτεροι από τους άλλους, αλλά γνωρίζουν τι σημαίνει παιδί με πρόβλημα. Ή πρέπει να γνωρίζουν.

Οι γονείς τότε; των άλλων παιδιών; Μα πώς μπορεί ένας γονιός να γίνει τόσο σκληρός και απάνθρωπος σε βάρος ενός άλλου γονιού που του έτυχε τέτοιο αβάσταχτο πρόβλημα;

Homo homini lupus… ψιθύρισε η δασκάλα. Ο άνθρωπος, μόνος αυτός από όλα τα πλάσματα, γίνεται θηρίο με τα άλλα άτομα του είδους του. Και τα κατασπαράζει χωρίς τύψεις και χωρίς ενοχές. Μα και τα παιδιά; Τι φταίνε τα παιδιά για όποιο πρόβλημα τους έτυχε; Να λες ανθρωποφάγο ένα παιδί;

Κι έπειτα η μάνα άνοιξε την καρδιά της. Μίλησε για όλα. Και για το σχολείο και για το σπίτι. Για το διαζύγιο που ήρθε όταν αποκαλύφθηκαν οι δυσκολίες του μικρού. Για την αντίδραση από το νηπιαγωγείο ακόμη των άλλων γονιών και των δασκάλων. Για τη ζωή της τη μαύρη και την ατυχία της τη μεγάλη.

- Δεν τους αδικώ. Πρόσθεσε στο τέλος. Το παιδί μου είναι ένα πρόβλημα τεράστιο για όλους. Κι εγώ στη θέση τους το ίδιο θα έκανα. Ντρέπομαι που γέννησα τέτοιο παιδί. Μα τι να κάνω; Μπορώ να κάνω τίποτε; 

Μπορούσε; Ποιος θα βρεθεί να πει ότι μπορούσε;

Και ποιος θα τα κατάφερνε καλύτερα στη δική της θέση; Που φυσικά κανείς δε θα την ήθελε μια τέτοια θέση…

Δε θα «τρελαινόταν», σε ρωτώ, ο καθένας που θα αναγκαζόταν να τα βγάλει πέρα ολομόναχος με τόσα προβλήματα;

Και η λύση; Ποια είναι η λύση; Ο καθένας μας να φοράει παρωπίδες και να προσπαθεί να απομακρυνθεί από μια τέτοια δύσκολη κατάσταση;

Κι ελάτε μετά στη θέση του ίδιου του παιδιού. Που γεννήθηκε με το όποιο πρόβλημα. Δεν έχει σημασία ποιο πρόβλημα. Μπορεί να λέγεται αυτισμός, μπορεί σύνδρομο Ντάουν, μπορεί υπερκινητικό σύνδρομο, αναπηρία σωματική, νοητική υστέρηση, βαριά δυσλεξία και τόσα άλλα. Που ο Θεός να σε φυλάει και να μη στα φέρει στην πόρτα σου. Κι ας ξέρουμε την ιστορία του Ιώβ, μα τη δική του υπομονή, την ιώβεια, ποιος την έχει;

Να θυμόμαστε όμως και την παροιμία πως ό,τι ακούς στου γείτονά σου, πάντεχε και στα δικά σου. Και τουλάχιστον, όσο αδύνατον είναι να δείξει υπομονή ο ίδιος που αντιμετωπίζει το πρόβλημα, γιατί τον λιώνει και τον συνθλίβει η κατάσταση και δεν του μένει κουράγιο, ας δείχνουμε υπομονή και κατανόηση οι άλλοι. Οι τριγύρω. Που μπορεί σε κάποια φάση της ζωής μας να μοιραστούμε κι εμείς κάποιες πτυχές του προβλήματος, είτε ως δάσκαλοι σε μια δύσκολη τάξη, είτε ως γονείς των άλλων παιδιών. Γιατί για μας είναι ένα πρόβλημα περαστικό. Κι αύριο θα συνεχίσουμε τη ζωή μας και θα το ξεχάσουμε. Για το ίδιο όμως το παιδί ο σταυρός του μαρτυρίου θα είναι ολοζωής. Και σταυρός που δεν τον διάλεξε να τον κουβαλάει. Να γεννηθεί διαφορετικό από τους άλλους.

Κι αντί για υποστήριξη και βοήθεια από τους «ανθρώπους» να φορτώνεται και με τη δική τους έχθρα. Πολλές φορές και με τις ενοχές των γονιών που γέννησαν τέτοιο παιδί. Ένοχο για όσα τραβάνε εξαιτίας του, ένοχο που μπορεί να φτάσουν και στο διαζύγιο, ένοχο και για τις προστριβές τους με την κοινωνία.

Ποιος όμως είναι ο αληθινός ένοχος; Δεν είναι η φύση; Αυτή δεν επιλέγει να δημιουργήσει και παιδιά αλλιώτικα από τα άλλα; Τα … φυσιολογικά;

Κι ένοχοι δεν είμαστε όλοι εμείς οι ενήλικες που πάμε κόντρα στη φύση αν και ξέρουμε, πρέπει να ξέρουμε, την παντοδυναμία της;

Δεν είμαστε ένοχοι επίσης όταν επικαλούμαστε ως δικαιολογία τις επιπτώσεις στα άλλα παιδιά; Αφού καθήκον μας είναι να τα ετοιμάσουμε για την αληθινή ζωή, τη ζωή που έχει και τους διαφορετικούς; Όταν θέλουμε να απομακρύνουμε το «προβληματικό παιδί» και στην ουσία να κλείσουμε σε γυάλα τα δικά μας;

Έχουμε επίσης σκεφτεί ότι αυτό το παιδί που σήμερα θέλουμε να διώξουμε σαν τη μύγα από το γάλα, θα μεγαλώσει παράλληλα με τα άλλα παιδιά και έτσι ή αλλιώς θα τα ξανασυναντήσει αύριο; Ποιος τότε θα μπορέσει να το απομακρύνει από τα δικά μας τα καμάρια; Ο νόμος και ο αστυνόμος; Ξέρετε, καμιά φορά ο νόμος και ο αστυνόμος έρχονται εκ των υστέρων και αφού συμβεί το κακό. Ένα κακό που όλοι βάλαμε το χεράκι μας να γίνει. Και δεν κουνήσαμε ούτε το δαχτυλάκι μας να το προλάβουμε και να το σταματήσουμε.

Ήταν κάποτε, σας θυμίζω, ένας άνθρωπος που λεγόταν Σορίν Ματέι. Ο κακοποιός που βούτηξε στο αίμα την οδό Νιόβης. Πριν γίνει ο κακοποιός ο αδίσταχτος υπήρξε κι αυτός παιδί. Ένα παιδί που στα 15 του γνώρισε τη φυλακή και μετά και τα ναρκωτικά και μετά και όλα τα άλλα εγκλήματα. Να παραδεχτούμε πως όλα ήταν από δικό του φταίξιμο. Πως καμιά ευθύνη δεν είχε η κοινωνία για τον τρόπο που μεγάλωσε. Ποιος όμως την πλήρωσε στο τέλος; Μόνο ο Ματέι;

Ποιος λοιπόν μπορεί να μας εγγυηθεί ότι αύριο δε θα πληρώσουμε εμείς οι ίδιοι και τα αγαπημένα μας πρόσωπα τα αποτελέσματα ενός παιδιού που για χι λόγους το μετατρέπουμε σε αποδιοπομπαίο τράγο; Και πως δε θα γυρίσει μπούμερανγκ σε βάρος μας η κατάσταση;

Να γιατί το κάθε παιδί που γεννιέται με κάποιο πρόβλημα είναι παιδί όλων μας και το πρόβλημά του και δικό μας. Γιατί είτε μας αρέσει είτε όχι ο καιάδας έχει καταργηθεί. Και το παιδί αυτό θα συνεχίσει να ζει και να μεγαλώνει δίπλα μας και δίπλα στα δικά μας παιδιά. Μπορεί σήμερα να το διώξουμε από το σχολείο και να το παίξουμε στρουθοκάμηλοι. Μα θα είναι εκεί έξω. Και θα μας περιμένει. Όχι μόνο με το πρόβλημα που το σημάδεψε η φύση, αλλά και με το πρόβλημα που του φορτώσαμε εμείς. Εμείς θα φυτέψουμε το μίσος στην ψυχή του. Εμείς θα του έχουμε διδάξει την απανθρωπιά. Εκείνο απλά θα τοκίσει στην καρδιά του ό,τι εισέπραξε και θα μας τα επιστρέψει σε χρόνο ανύποπτο.

Όσο για το παιδί της ιστορίας μας δεν έχει σημασία τι απέγινε. Δεν ενδιαφέρει εδώ η ατομική περίπτωση μα το γενικότερο φαινόμενο. Κι ίσως και να μην υπήρξε καν το παιδί αυτό. Να είναι μόνο ένα σύμβολο όλων των παιδιών που καταδικάζονται να βαδίσουν ένα τέτοιο δρόμο…

Κι όλοι εμείς είμαστε γονείς του. Και μάνα και πατέρας ενός … ανθρωποφάγου. Ανθρωποφάγοι και εμείς. Και homo homini lupus!

___________________

* Η ζωή με τον Άλκη, του Δ. Κολλάτου